Η Πρωταπριλιά και τα διάσημα ψέματά της

Μία τέτοια μέρα θα μπορούσε να έχει γενέθλια ο αγαπημένος ήρωας του Κάρλο Κολόντι, ο Πινόκιο. Σκαλισμένος από ξύλο κερασιάς, θα έβγαινε σήμερα, χαρούμενος στους δρόμους για να μοιράσει μερικά ακόμη, μικρά αθώα ψέματα στους ανυποψίαστους περαστικούς. Αν και η ζωή των ανθρώπων απέχει αρκετά από τα παραμύθια, η Πρωταπριλιά “μεγαλώνει” κάθε χρόνο, την μύτη της ξύλινης μαριονέτας μέσα από τα δικά μας ψέματα.

Τα ψέματα αυτή τη μέρα έχουν την τιμητική τους, συνήθως με την μορφή μίας καλής ή αποτυχημένης φάρσας. Η παιγνιώδης συνήθεια των ανθρώπων να λένε ψέματα κάθε πρώτη Απρίλη συναντά διάφορες εκδοχές από τις οποίες δύο είναι οι επικρατέστερες. Η μία υποστηρίζει πως το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες, που ήταν δεινοί ψαράδες. Η 1η Απρίλη σηματοδοτούσε κάθε χρόνο, την εποχή του ψαρέματος. Όσο καλοί και αν ήταν όμως, στη δουλειά τους, η εποχή δεν ευνοούσε τις καλές ψαριές. Έτσι, τα ψέματα στον γυρισμό, σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει, έδιναν και έπαιρναν. Αυτή η συνήθεια με το πέρασμα του χρόνου, έγινε έθιμο.
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται πιο βάσιμη ιστορικά, μας πάει πίσω στον χρόνο, στην Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564, η Πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η “1η Απριλίου”. Επί βασιλεία όμως, του Καρόλου του 9ου, Πρωτοχρονιά αρχίζει να θεωρείται κανονικά η 1η Ιανουαρίου. Κάποιοι πολίτες δεν δέχτηκαν αυτή την αλλαγή και έτσι συνέχισαν να γιορτάζουν την παλαιά τους Πρωτοχρονιά, την 1η Απρίλη, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό με τον καιρό, παγιώθηκε σε ένα ακόμη έθιμο της ημέρας.
Από τους Κέλτες και τους Γάλλους, το έθιμο πέρασε λίγο διαφοροποιημένο και στην Ελλάδα. Η δική μας παράδοση στηρίζεται σε μικρά αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το “θύμα” μας. Το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, αν και σπάνιο, θεωρείται ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας πιστεύουν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τους υπόλοιπους, θα έχει την τύχη με το μέρος του και θα εξασφαλίσει καλή σοδειά για όλη την χρονιά. Αντίθετα, όποιος ξεγελαστεί, θα έχει πολλή γρουσουζιά. Η Άνδρος λέει τα μικρά της ψέματα την 1η του Μάρτη και όχι την Πρωταπριλιά.

Η ανθρώπινη επιρρέπεια σε ένα καλοστημένο ψέμα 

 Κατά καιρούς, ξένα αλλά και ελληνικά ΜΜΕ έχουν μεταδώσει ένα καλοφτιαγμένο ψέμα, εκθέτοντάς το στο φως της δημοσιότητας. Οι άνθρωποι, όπως αποδεικνύεται μέσα από τις παρακάτω φάρσες, συχνά πείθονται για μία είδηση που απλά επικαλείται την αυθεντία. Όπως φαίνεται, ένα νέο που παράγεται και κυκλοφορεί από κάποιο μέσο ενημέρωσης δεν χρειάζεται κανένα είδος απόδειξης, για να γίνει πιστευτό και να διαδοθεί.

Στην Αγγλία χάθηκε για λίγο η βαρύτητα...

Το 1976, ο Βρετανός αστρονόμος Patrick Moore ανακοίνωσε στο ραδιόφωνο του BBC ότι στις 09.47 εκείνης της ημέρας ο πλανήτης Πλούτωνας θα διερχόταν δίπλα από τον Κρόνο, προκαλώντας μια στιγμιαία ευθυγράμμιση της βαρύτητας. Ο Moore ενημέρωσε τους ακροατές πως αν χοροπηδούσαν στον αέρα στις 22:47 ακριβώς, θα αιωρούνταν για μερικά δευτερόλεπτα. Το BBC δέχτηκε καταιγισμό τηλεφωνημάτων από ακροατές που παραδέχονταν ενθουσιασμένοι ότι βίωσαν στην πραγματικότητα, αυτό το μοναδικό γεγονός.

Βρέθηκε ο τάφος και το κώνειο του Σωκράτη

Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού τίμησε την Πρωταπριλιά με ένα ισχυρό ψέμα το 1995. Σύμφωνα με αυτό, ο τάφος του Σωκράτη είχε ανακαλυφθεί κοντά στην Ακρόπολη, ενώ η εύρεσή του συνοδευόταν από βάζο με υπολείμματα του κώνειου που είχε πάρει πριν πεθάνει ο φιλόσοφος. Η είδηση κατάφερε να φτάσει μέχρι τα ξένα ΜΜΕ.

Οι δείκτες του “Big Ben” προς πώληση

Το 1980, το BBC σκέφτηκε να ανακοινώσει ότι ο “Big Ben” θα λειτουργούσε με νέο ψηφιακό μηχανισμό, καθώς το διασημότερο ρολόι του κόσμου θα έπρεπε να δείχνει με ακρίβεια την ώρα. Μάλιστα μεταδίδοντας την είδηση, το BBC ανέφερε ότι οι δείκτες του ρολογιού θα πωλούνταν στους τέσσερις πρώτους ακροατές που θα επικοινωνούσαν με τον σταθμό. Τα τηλέφωνα “πήραν φωτιά”!

Μακαρονόδεντρα στην Ελβετία

Το 1957, η ειδησεογραφική εκπομπή του BBC «Πανόραμα» παρουσίασε ρεπορτάζ το οποίο έδειχνε Ελβετούς αγρότες να μαζεύουν από τα δέντρα τη σοδειά του σπαγγέτι. O ρεπόρτερ ανέφερε ότι χάρη στον ήπιο χειμώνα και την εξαφάνιση της σιταρόψειρας, η σοδειά των Eλβετών ήταν καλύτερη από ποτέ. O σταθμός έλαβε χιλιάδες τηλεφωνήματα τηλεθεατών που ήθελαν να μάθουν πληροφορίες για το πώς να καλλιεργήσουν σπαγγέτι. H διπλωματική απάντηση του BBC ήταν «να βάλετε το μακαρόνι σε ένα κουτί τοματοπολτέ και να ελπίζετε για το καλύτερο».

Υπάρχει το χωριό του Aστερίξ 

Οι συντάκτες του “Independent”, το 1993 δημοσίευσαν ρεπορτάζ για την ανακάλυψη του χωριού του Aστερίξ από επιστήμονες της Oξφόρδης και του Mπρεστ. Tο χωριό υποτίθεται ότι ανακαλύφθηκε ακριβώς στην περιοχή που το τοποθετούσαν οι ιστορίες του Pενέ Γκοσινί. Oι ανασκαφές έβγαλαν στην επιφάνεια νομίσματα τα οποία απεικόνιζαν αγριογούρουνα καθώς και πολλά μενίρ!

Ουρά για... λίγο χρυσάφι

Το 1998, εκατοντάδες άνθρωποι, συγκεντρωμένοι στο λιμάνι της Bαλτιμόρης, ήλπιζαν να αποκτήσουν ένα παλιό χρυσό νόμισμα, χωρίς να ξέρουν ότι έχουν πέσει θύματα φάρσας τοπικού ραδιοσταθμού. Οι παρουσιαστές ανακοίνωσαν ότι στο κατάστρωμα του παλιού ιστιοπλοϊκού «Constellation», το οποίο ήταν αγκυροβολημένο για χρόνια στο λιμάνι, βρισκόταν ένα σεντούκι με χρυσά νομίσματα. H Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε αποφασίσει να μοιράσει τα νομίσματα στους κατοίκους της πόλης, τηρώντας αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Aποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου ουρά από πολίτες που περίμεναν υπομονετικά. Kανένας από αυτούς δεν ήξερε ότι η Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε καταργηθεί 20 χρόνια πριν.

Μηχανή κάνει το χώμα... τροφή

Το 1878, η εφημερίδα «Graphic» της Νέας Υόρκης, έναν χρόνο μετά την ανακάλυψη του φωνογράφου από τον Tόμας Eντισον, ανακοινώνει πως ο εφευρέτης «έκανε και πάλι το θαύμα του». «Μια μηχανή που μετατρέπει το χώμα σε δημητριακά και το νερό σε κρασί με μία μόνο κίνηση. Το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας λύθηκε», γράφει η είδηση, την οποία αναπαράγουν έντυπα σε ολόκληρη την Aμερική, υμνώντας τον Έντισον για την πολύτιμη προσφορά του στην ανθρωπότητα. Η ντροπή των συντηρητικών εφημερίδων, που είχαν αφιερώσει εκτενείς εγκωμιαστικές στήλες στη νέα «εφεύρεση» ήταν τεράστια, όταν διαπίστωσαν πως δεν επρόκειτο παρά για ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα της «Graphic».