O πολιτισμός των Ατλάντων στην Κολομβία

Πολλά έχουν γραφτεί για τη μυθική Ατλαντίδα, η ύπαρξη της οποίας αμφισβητείται μέχρι σήμερα, παρά τα αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν την αλλοτινή ύπαρξη μιας τρανής πόλης στην περιοχή του Ατλαντικού Ωκεανού. Ωστόσο, άλλα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στη γη της Κολομβίας δείχνουν ότι ο πολιτισμός των Ατλάντων διασώθηκε στη Λατινική Αμερική.

Πριν από 2.300 χρόνια, στο διάλογο με τον Κριτία, ο Πλάτωνας δίνει τα ονόματα των πρώτων βασιλιάδων της Ατλαντίδας. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος μας αποκαλύπτει ελάχιστα γι' αυτούς, αν και ορισμένοι ταυτίστηκαν από τους ερευνητές με συγκεκριμένους τόπους ή άτομα. Για παράδειγμα, αναφέρει έναν Άτλαντα μονάρχη με το όνομα Γαδέιρος. Παραδόξως, αυτό είναι το όνομα με το οποίο οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν την Ισπανική πόλη Καδίζ.
Ένας άλλος Άτλαντας βασιλιάς ήταν ο Ελάσιππος, όπως ακριβώς αποκαλούσαν οι αρχαίοι Φοίνικες τη Λισσαβόνα. Ο Ευαίμονας παραπέμπει στον Έρεμον, τον Ιρλανδό ήρωα των Κελτών ο οποίος επέζησε από έναν κατακλυσμό μαζί με την οικογένειά του και εγκαταστάθηκε στην Ιρλανδία και αποτέλεσαν την πρώτη βασιλική οικογένεια του τόπου. Τετρακόσια χρόνια μετά τον Πλάτωνα, ένας Έλληνας γεωγράφος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, μιλάει για τον ντόπιο λαό που αποίκησε την ακτή του Ατλαντικού στο Μαρόκο και οι οποίοι αποκαλούνταν Αυτόχθονες και προφανώς κατάγονταν από τον Αύτοχθο, τον έκτο Άτλαντα ηγεμόνα. Γενικά, κάθε ένας από τους πρώτους δέκα βασιλιάδες της Ατλαντίδας συσχετίζεται με ένα συγκεκριμένο τόπο ή μυθικό πρόσωπο εκτός Ελλάδος, από τις κοινωνίες που έζησαν και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, εκεί που κάποτε βρισκόταν η μεγάλη πόλη της Ατλαντίδας. Και παρόλο που τα στοιχεία για την ύπαρξη αυτής της πόλης είναι περιορισμένα, φαίνεται μάλλον απίθανο ο Πλάτωνας απλώς να επινόησε αυτά τα ονόματα, δεδομένου του γεωγραφικού και πολιτισμικού συσχετισμού τους.
Ένα σημαντικό πρόσωπο ήταν ο πέμπτος Άτλαντας μονάρχης, ο Μουσαίος. Το όνομα του ηχεί παρόμοια με το όνομα του Μούισκας, ιδρυτή των Ινδιάνων Τσίμπκα, οι οποίοι βρήκαν καταφύγιο στις ψηλές κοιλάδες γύρω από την Μπογκοτά την εποχή της Ισπανικής Κατοχής, στις αρχές του δέκατου έκτου αιώνα. Ο Μούισκας ήταν επίσης γνωστός ως ο «Λευκός» και ήταν ένας γενειοφόρος άντρας «πέρα από τα Νερά της Ανατολής» (όπως ονόμαζαν οι ιθαγενείς τον Ατλαντικό), ο οποίος έθεσε τις βάσεις του πρώτου πολιτισμού της Κολομβίας. Εκπληκτικά αρχαιολογικά κολομβιανά ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί κατά μήκος των ατλαντικών ακτών της Σάντα Μαρία, όπου λέγεται ότι έφτασε ο Μούισκας με τη βοήθεια μάγων αφού κατάφερε να επιζήσει από μια καταστροφική πλημμύρα που καταπόνησε τη γενέτειρά του.
Σε εκείνη την παράκτια περιοχή ανακαλύφθηκαν άφθονα στοιχεία ενός εκτενούς συστήματος δημοσίων έργων, πόλεις και τελετουργικά κέντρα, πλακόστρωτοι δρόμοι, αρδευτικά συστήματα και εξελιγμένες γεωργικές τεχνικές. Παρόλο που τα ευρήματα ανακαλύφθηκαν τον εικοστό αιώνα, η ταυτότητα των κατασκευαστών εξακολουθεί να προβληματίζει τους ερευνητές.
Ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα και εντυπωσιακά απομεινάρια εκείνου του αινιγματικού λαού είναι οι τεράστιοι νεκροθάλαμοι που έχουν σκαλιστεί στο βράχο της Τιέρα Ντέντρο, νοτιοδυτικά της Κολομβίας. Οι θάλαμοι είχαν λαξευτεί σε κυκλική ή οβάλ διάταξη, οι τοίχοι είχαν βαφτεί με μαύρο, λευκό και κόκκινο χρώμα και ήταν διακοσμημένοι περίτεχνα, ενώ στο χώμα βρέθηκαν ανθρώπινα οστά και μια μεγάλη τελετουργική τεφροδόχος.
Όλο αυτό το συγκρότημα μοιάζει πολύ με μια υπόγεια κατασκευή στην άλλη άκρη του κόσμου και είναι λες και τα σχεδίασε ο ίδιος αρχιτέκτονας. Το δίδυμο των νοτιοαμερικανικών νεκροθαλάμων βρίσκεται στο νησί της Μάλτας, στη Μεσόγειο θάλασσα. Χρονολογείται από τη Λίθινη Εποχή και είναι σύγχρονο των πυραμίδων της αρχαίας Αιγύπτου. Ακόμα και τα διακοσμητικά μοτίβα είναι ίδια με εκείνα του Τιέρα Ντέντρο. Συγκρίνοντας αυτές τις δύο κατασκευές, βγαίνει το συμπέρασμα ότι η ομοιότητα δεν μπορεί να είναι συμπτωματική και ότι προφανώς κατασκευάστηκαν από τον ίδιο πολιτισμό.
Οι πολιτιστικές ομοιότητες ανάμεσα στην προϊστορική Νότια Αμερική και την προ-Ρωμαϊκή Ευρώπη έγιναν αντιληπτές από τις αρχές της Ισπανικής Κατοχής, μετά το 1520. Οι Ισπανοί κατακτητές ανέφεραν ότι οι ιθαγενείς της Σιέρα Νεβάδα πότιζαν τα χωράφια και τους κήπους τους χρησιμοποιώντας ένα αρδευτικό σύστημα ίδιο με αυτό των Ετρούσκων, του λαού που ανέπτυξε έναν πλούσιο πολιτισμό από πόλεις-κράτη σε ολόκληρη τη δυτική Ιταλία, αιώνες πριν την άνοδο της Ρώμης. Οι ίδιοι Ετρούσκοι αποκαλούνταν Ράσνα, ενώ η ονομασία Ετρούσκοι τους δόθηκε από τους Ρωμαίους όταν αποίκησαν την Τοσκάνη. Η προέλευση αυτού του λαού είναι αβέβαια, αν και μάλλον πρόκειται για μια σύνθεση γηγενών Ιταλών με αλλοδαπή καταγωγή, πιθανότατα από τη Μικρά Ασία. Ωστόσο, η σχέση αυτού του λαού με την αρχαία Νότια Αμερική δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο της γεωργίας. Μια από τις σημαντικότερες μυθικές φιγούρες των Ετρούσκων ήταν η Μέδουσα ή Γοργόνα. Στην περιοχή της Κολομβίας υπάρχουν μνημεία στα οποία απεικονίζεται η κεφαλή της Μέδουσας, όπως ακριβώς στους ναούς των Ετρούσκων. Επίσης, στο νησί Τουμάκο, λίγο πιο έξω από τις ακτές της Κολομβίας, υπάρχει ένα άγαλμα που απεικονίζει ένα γενειοφόρο ευρωπαίο πολεμιστή με κράνος, σε μια περιοχή όπου υποτίθεται πως εκείνη την εποχή οι Ευρωπαίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν. Σε ολόκληρη επίσης την περιοχή της Κολομβίας έχουν ανακαλυφθεί Ετρουσκικά και Τρωικά αγγεία.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, το μαύρο, το λευκό και το κόκκινο ήταν τα χαρακτηριστικά χρώματα της τοιχοποιίας της Ατλαντίδας, ακριβώς τα ίδια χρώματα δηλαδή που βρέθηκαν στον προϊστορικό κολομβιανό νεκροθάλαμο. Επίσης, στο αρχαιολογικά πάρκο του Σαν Ογκουστίν της Λατινικής Αμερικής υπάρχουν δεκάδες αγάλματα που μοιάζουν να βαστούν τον ουρανό, ακριβώς όπως ο τιτάνας Άτλαντας, ο μυθικός ιδρυτής της Ατλαντίδας.
Οι ινδιάνοι Τσίμπκα πιστεύουν ότι ο Μούισκας γεννήθηκε στο «Χρυσοποίκιλτο», ένα νησί πέρα από τον Ατλαντικό Ωκεανό. Εκεί ο Μποκίκα, ένας λευκός γίγαντας με μακριά γενειάδα, κρατούσε τον Ουρανό στους ώμους του. Λέγεται ότι πριν από χιλιετίες, ο Μποκίκα έριξε κατά λάθος το ουράνιο φορτίο του με αποτέλεσμα η Γη να πιάσει φωτιά. Μόλις ο κατακλυσμός έσβησε τις φλόγες, ο γίγαντας πήρε ξανά τον Ουρανό στους ώμους του και τον κρατάει μέχρι σήμερα, προκαλώντας σεισμό κάθε φορά που μετατοπίζει το βάρος του.
Στις διάφορες εκδοχές αυτού του μύθου, ο Μποκίκα καταδίκασε ένα δαίμονα, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την προηγούμενη καταστροφή της Γης, να κρατάει εκείνος τον Ουρανό, ενώ ο ίδιος εγκαταστάθηκε στο πρώτο ουράνιο τόξο. Έκτοτε τα ουράνια τόξα συνδέονται με τον Μποκίκα και θεωρούνται τιμητικά φαινόμενα της πρώτης πλημμύρας. Όπως στον Κριτία του Πλάτωνα, όπου ο Δίας καταστρέφει την Ατλαντίδα εξαιτίας της αχρειότητας των κατοίκων της, έτσι και ο Μποκίκα φέρνει την καταστροφή για να τιμωρήσει το ανθρώπινο γένος. Σε κάθε περίπτωση, αυτοί οι δύο μύθοι είναι πανομοιότυποι και δείχνουν την κοινή καταγωγή των Τσίμπκα και των Ατλάντων.
Ένα άλλο μυθικό πρόσωπο των Τσίμπκα ήταν ο Ζουχ, ένας «γενειοφόρος άντρας που προερχόταν από μια άγνωστη φυλή και έφερε ένα χρυσό σκήπτρο», όπως αναφέρει ο εξερευνητής και συγγραφέας Χάρολντ Ουίλκινς στα Μυστήρια της Αρχαίας Νότιας Αμερικής. Ο Ζουχ έφτασε στις ακτές της Κολομβίας ως ο μοναδικός επιζών ενός κατακλυσμού που κατέστρεψε το βασίλειό του στον Ατλαντικό Ωκεανό. Ο Ουρανός είχε πέσει στην πατρίδα του και η φωτιά που ξέσπασε έσβησε μόνο όταν το νησί του καταποντίστηκε στη θάλασσα. Αιώνες μετά, οι Τσίμπκα αποκαλούσαν κάθε Ισπανό επισκέπτη με το όνομα «Ζουχ».
Ανακεφαλαιώνοντας, οι Ινδιάνοι της Κολομβίας έχουν την ίδια κατακλυσμική παράδοση και τον ίδιο ημίθεο να κουβαλάει τον ουρανό όπως οι Άτλαντες. Θα έλεγε κανείς ότι ένας ή περισσότεροι επιζώντας από την καταστροφή της Ατλαντίδας έφτασαν με κάποιον τρόπο μέχρι την Κολομβία και εγκαταστάθηκαν εκεί, επηρεάζοντας τις παραδόσεις και τον πολιτισμό του λαού της.
Και ένα τελευταίο κοινό στοιχείο: Το όνομα «Μούισκας» σημαίνει για τους ιθαγενείς «Ο Μουσικός». Ο πέμπτος άτλαντας βασιλιάς που αναφέρει ο Πλάτωνας ήταν ο Μουσαίος, που σημαίνει «Εκείνος που προέρχεται από τις Μούσες». Ο συσχετισμός είναι σαφής. Εάν όχι ο ίδιος ο Μουσαίος, κάποιος από τους τελευταίους βασιλείς της αρχαίας Ατλαντίδας κατόρθωσε να διαφύγει από την καταστροφή και να διαδώσει ένα μέρος του πολιτισμού της στους γηγενείς της Κολομβίας.