Το μυστήριο ενός εξαφανισμένου αρχαίου κινεζικού πολιτισμού

Ένας σεισμός πριν από 3.000 χρόνια περίπου, μπορεί να ευθύνεται για τη μυστηριώδη εξαφάνιση ενός από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Κίνας, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Ο σεισμός μπορεί να προκάλεσε καταστροφικές κατολισθήσεις, φράζοντας το ποτάμι που αποτέλεσε τη κύρια πηγή νερού του πολιτισμού Sanxingdui και να άλλαξε την αρχική ροή του.

Αυτό, με τη σειρά του, θα είχε ως αποτέλεσμα την μετακίνηση του αρχαίου κινεζικού πολιτισμού πιο κοντά προς τη νέα ροή του ποταμού, αναφέρει ο Niannian Fan, ερευνητής του πανεπιστημίου Tsinghua στο Chengdu της Κίνας, στη παρουσίασή που έκανε την 18η Δεκεμβρίου 2014 κατά την 47η ετήσια συνεδρίαση της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης στο Σαν Φρανσίσκο.
Αρχαίος πολιτισμός
Το 1929, ένας αγρότης στην επαρχία Sichuan βρήκε λίθους από νεφρίτη και λίθινα αντικείμενα, κατά τη διάρκεια επισκευής αποχέτευσης σε σημείο που βρίσκεται περίπου 40 χιλιόμετρα από το Chengdu.
Αλλά η σημασία τους δεν είχε κατανοηθεί μέχρι το 1986, όταν οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν δύο λάκκους με θησαυρούς από τη Εποχή του Χαλκού, όπως λίθους νεφρίτη, περίπου 100 ελεφάντινους χαυλιόδοντες και εκπληκτικά, ύψους 2,4 μέτρων, χάλκινα γλυπτά, που υποδηλώνουν μια εντυπωσιακή τεχνική ικανότητα που δεν υπήρχε πουθενά αλλού στον κόσμο εκείνη την εποχή, δήλωσε ο Peter Keller, γεωλόγος και πρόεδρος του Μουσείου Bowers στη Santa Ana της Καλιφόρνια, το οποίο φιλοξενεί σήμερα μια έκθεση με μερικούς από αυτούς τους θησαυρούς.
Οι θησαυροί, που ήταν σπασμένοι και θαμμένοι σαν να είχαν θυσιαστεί, προέρχονται από ένα χαμένο πολιτισμό, σήμερα γνωστό ως Sanxingdui, μια οχυρωμένη πόλη στις όχθες του ποταμού Minjiang.
«Είναι ένα μεγάλο μυστήριο», δηλώνει ο Keller, ο οποίος δεν συμμετείχε στην παρούσα μελέτη.
Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν σήμερα ότι ο χαμένος αυτός πολιτισμός εσκεμμένα αυτοκαταστράφηκε κάπου μεταξύ 3.000 και 2.800 ετών πριν, αναφέρει ο Fan.
«Οι τρέχουσες εξηγήσεις για τους λόγους εξαφάνισης του πολιτισμού αυτού είναι ο πόλεμος και οι πλημμύρες, αλλά και οι δύο δεν είναι αρκετά πειστικές», δηλώνει ο Fan στο LiveScience.
Ωστόσο, πριν από 14 χρόνια περίπου, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα κατάλοιπα μιας άλλης αρχαίας πόλης που ονομάζεται Jinsha, κοντά στο Chengdu.
Αν και ο χώρος της Jinsha δεν έδωσε πολλά εντυπωσιακά ευρήματα όπως τα χάλκινα γλυπτά της Sanxingdui, βρέθηκε ένα χρυσό στέμμα με ένα χαραγμένο μοτίβο ψαριών, βελών και πτηνών παρόμοιο με το χρυσό στέμμα που βρέθηκε στο Sanxingdui, είπε ο Keller. Αυτό οδήγησε ορισμένους μελετητές να πιστεύουν ότι οι άνθρωποι από το Sanxingdui μπορεί να είχαν μετεγκατασταθεί στη Jinsha.
Αλλά γιατί εξαφανίστηκε εντελώς ο πολιτισμός τους παραμένει ένα μυστήριο.
Γεωλογικές και ιστορικές ενδείξεις
Ο Fan και οι συνεργάτες του αναρωτήθηκαν εάν ένας σεισμός μπορεί να προκαλέσει κατολισθήσεις, οι οποίες έφραξαν τον ποταμό ψηλά στα βουνά και άλλαξαν την ροή του προς τη Jinsha. Αυτή η καταστροφή μπορεί να μείωσε την παροχή νερού στο Sanxingdui, αναγκάζοντας τους κατοίκους του να μετακινηθούν.
Η κοιλάδα όπου βρίσκεται το Sanxingdui πλημμυρίζει εύκολα, με ψηλούς ενωμένους τοίχους μήκους 7 χιλιομέτρων που ήταν μάλλον απίθανο να είχαν κοπεί από το μικρό ποτάμι που ρέει τώρα μέσα από αυτό, είπε ο Fan.
Και μερικά ιστορικά αρχεία υποστηρίζουν αυτή την υπόθεσή τους. Το 1099 π.Χ., οι αρχαίοι συγγραφείς κατέγραψαν σεισμό στην πρωτεύουσα της δυναστείας Zhou, στην επαρχία Shaanxi, λέει ο Fan. Αν και εκείνο το σημείο απέχει περίπου 400 χιλιόμετρα από την ιστορική περιοχή του Sanxingdui, ο πολιτισμός τους δεν είχε αναπτύξει την γραφή τη δεδομένη χρονική στιγμή.
Έτσι είναι δυνατόν το επίκεντρο του σεισμού να ήταν στην πραγματικότητα κοντά στο Sanxingdui – αλλά απλά δεν καταγράφηκε εκεί, δηλώνει ο Fan. Γεωλογικά στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ένας σεισμός σημειώθηκε στην ευρύτερη περιοχή πριν από 3.330 και 2.200 χρόνια, προσθέτει.
Περίπου την ίδια εποχή, γεωλογικά ιζήματα δείχνουν ότι συνέβησαν μαζικές πλημμύρες και έγγραφο της μεταγενέστερης δυναστείας των Han, γνωστό ως «Το Χρονικό των Βασιλέων του Shu», καταγράφει αρχαίες πλημμύρες που προέρχονταν από το βουνό, σε σημείο που δείχνει ότι η ροή του ποταμού έχει αλλάξει κατεύθυνση, αναφέρει ο Fan. (Περίπου 800 χρόνια αργότερα, οι κάτοικοι του Jinsha έχτισαν ένα τείχος για την πρόληψη των πλημμυρών.)
Το ποτάμι άλλαξε κατεύθυνση;
Τα παραπάνω στοιχεία μαζί με τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι ένας μεγάλος σεισμός προκάλεσε μια κατολίσθηση που έφραξε τον ποταμό, αλλάζοντας την κατεύθυνση της ροής του και μειώνοντας τη ροή του νερού προς το Sanxingdui, δηλώνει ο Fan.
Αλλά αν έγινε αυτό, πού ακριβώς άλλαξε η ροή του ποταμού; Η ομάδα βρήκε ενδείξεις ψηλά στα βουνά, στη βαθιά και μεγάλη χαράδρα Yanmen, σε ύψος περίπου 3.800 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ο σημερινός ποταμός διασχίζει τη χαράδρα, η οποία έχει φτιαχτεί από παγετώνες πριν από 12.000 χρόνια περίπου. Ωστόσο, τα αποκαλυπτικά σημάδια της παγετώδης διάβρωσης – σε σχήμα λεκάνης απορροής γνωστή και ως cirques – απουσιάζει μυστηριωδώς από ένα μεγάλο τμήμα της χαράδρας. Η ομάδα υποθέτει ότι ένας σεισμός δημιούργησε μια χιονοστιβάδα που στη συνέχεια κατέστρεψε μερικά από τα cirques πριν από 3.000 χρόνια περίπου.
Σε αυτό το σημείο, η θεωρία εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ θεωρητικό επίπεδο, και απαιτούνται επιπλέον γεωλογικά δεδομένα, δηλώνει ο Fan.
Και ενώ η γεωλογική ιστορία είναι δυνατή, ο Keller αναφέρει ότι δεν απαντά στο βασικό ερώτημα: «Τι ώθησε τους ανθρώπους να καταστρέψουν ολόκληρο τον πολιτισμό τους και να το θάψουν σε δύο λάκκους; Και γιατί δεν επανεμφανίστηκε στη Jinsha;».